سرویس دین و اندیشه ـ پایگاه اطلاع رسانی اسراء؛ همانگونه که جسم انسان در معرض ابتلا به انواع بیماری ها قرار دارد، در امور اخلاقی نیز ممکن است انسان دچار بیماریهای مُزمنی گردد که راه درمان آن به مراتب از بیماریهای جسمی سخت تر و دشوارتر است چراکه ترک و درمان رذائل اخلاقی همتی بس بلند و عزمی فولادین می طلبد.

به تعبیر استاد برجسته اخلاق حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی چنین شخصی در آزمایشات مربوط به جسم خود هیچگونه نقص و کمبودی را ملاحظه نمی کند چرا که بیماری های اخلاقی و قلب مریض را این نوع آزمایش ها تشخیص نمی دهد و فقط در آزمایشات الهی این قلب مریض شناسایی می گردد چنانکه خداوند می فرماید: "فی قلوبهم مرض..."

ایشان در یکی از آثار خود در بیان تفاوت وتشخیص این دو نوع بیماری مرقوم داشتند: بیشتر بیماری‏های جسمی با درد همراه است و شخص مریض از بیماری خویش آگاه می‏ شود؛ ولی بیماری‏های اخلاقی و روحی این گونه نیست و آگاه نبودن از مرض ‏های اخلاقی، خود بیماری دیگری است. رهبران الهی با نهی از منكر و یادآوری كیفر الهی، به عضو بیمار انسان فشار می‏آورند تا او از بیماری خویش آگاه شود و در درمان آن بكوشد؛ ولی بیماری كه از یادآوری مرض خود می‏ رنجد، طبیب را دشمن خویش می ‏پندارد و این رنجش نیز نوعی بیماری اخلاقی است؛ زیرا پزشك باید عضو دردمند را نشان دهد و در صورت لزوم، آن را قطع كند تا دیگر اعضا سالم بمانند .  

معظم له در بیان یکی از دلایل ابتلای انسان به رذایل اخلاقی ابراز داشتند: خیلی‌ها كه گرفتار رذایل اخلاقی‌اند برای این است که بنیان مرصوص و محكمی ندارند لذا با خرافات و شانس زندگی می‌كنند با بخت و اتفاق زندگی می‌كنند و كسی كه موحد نباشد ناچار به خرافات نظیر شانس و امثال شانس تن در می‌دهد. بنابراین فرمود: آن كه ملحد است و عقیده ندارد زندگی‌اش و پا و پایه‌اش را روی لبه‌ای گذاشته كه زیرش خالی است.

آیت الله العظمی جوادی آملی با اشاره به نمونه ای از بیماری های اخلاقی موجود در جامعه خاطر نشان کردند: آن مردی كه نتواند خود را در برابر آهنگ نامحرم، رام كند، مریض است، چه‌اینكه آن زنی كه نتواند خود را در برابر نامحرم بپوشاند، مریض است و این مرض با درس «حجاب» و «عفّت» درمان می‌شود. ذات اقدس اله به همسران حضرت نبی اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: ﴿یا نساء النّبی لستُنّ كأحدٍ من النّساءِ إنْ اتّقیتُنّ فلا تخضعن بالقول فیطمعَ الّذی فی قلبه مرضٌ و قُلنَ قولاً معروفاً﴾. یعنی شما در سخن گفتن، صدای خود را نازك و رقیق نكنید؛ زیرا آن مردی كه قلبش مریض است، طمع می‌كند. از این جا روشن می‌شود كه «مرض» در فرهنگ قرآن كریم، بسیار عمیق و ریشه‌دار است.

ایشان تصریح داشتند: رذایل اخلاقی واقعاً آتش است و آتش، از خود سوزی شروع می‏ كند و سپس دیگران را می‏ سوزاند. قوّه غضبی كه رذایلی مانند حسد از شعب فرعی آنهاست مادّه منفجره بی خاصّیتی است. اصل قوّه غضبیه را به منظور حمایت از دین و دفاع در برابر بیگانگان باید حفظ كرد؛ امّا آن را در درون جان نباید جای داد. این كه گفته‌اند سگ را به خانه راه ندهید؛ زیرا خانه‌ای كه سگ در آن باشد، فرشته به آن در نمی‌آید، معنای ظاهری دارد كه سگ آلوده است و در خانه‌ای كه در آن سگ هست فرشته ‏ها وارد نمی‌شوند. سگ جای مشخّصی دارد. سگ را در اتاق مخصوص و شخصی جا نمی‏ دهند. به همان معیار هم گفته‌اند به خانه دلی كه در آن سگهایی مانند حرص، هوس و حسد باشد، فرشته فضیلت راه پیدا نمی ‏كند.

-----------------------------------------------------

منابع: کتاب «امام خمینی بنیان مرصوص»، شکوفایی عقل در پرتو نهضت حسینی و جلسه درس اخلاق معظم له