در محضر استاد

صرف اینکه علوم دینی در کتابها و مدارس علمیه زنده شوند برای احیای امت اسلامی کافی نیست. در اینجا روح دینی را در مردم زنده کردن، مردم را دین باور کردن، مردم را به دین علاقه‌مند کردن که حلال و حرام را یاد بگیرد واجب و مستحب را یاد بگیرند، مکروه و مباح را بداند و با دین حرکت کنند این یک احیای عملی است. این کار به عهده مصلحان جوامع اسلامی است.

 تنها عالم بودن و محقق بودن این مشکل را حل نمی‌کند در اینجا غیر از علم و تحقیق دینی یک رهبری لازم است که مردم را بیدار کنند صرف اینکه علوم را در کتابها زنده کرده‌اند هرگز امت اسلامی زنده نمی‌شود و این کار با ولایت و رهبری شکل می‌گیرد کسی که جلو بیافتد و مردم را به دنبال خود به حرکت در بیاورد در اینجا آنها که محرکان مردم‌اند به دو قسم تقسیم شده‌اند: یک قسمت تحریکشان سیاقی است یک قسمت تحریکشان قیادی است. تحریک سیاقی یعنی آن محرکی که از پشت سر فرمان می‌دهد می‌گوید برو. قائد آن زمامداری است که خود پیشاپیش می‌رود دیگران را به دنبال خود می‌برد.

 عالمان دین دو گروه بودند: عده‌ای محرک سیاقی بودند دستور می‌دادند که با فساد مبارزه کنید با ظلم در ستیز باشید با خرافات بجنگید، این تحریک ، تحریک سیاقی است یعنی خودشان می‌نشستند به دیگران می‌گفتند بروید لذا توفیق اینها کم بود؛ اما مصلحان جوامع بشری تحریک آنها تحریک قیادی است، قائد به آن زمامدار می‌گویند که به مردم می گوید من رفتم شما هم به همراه من بیایید. چنین کسی را می‌گویند قائد و تحریک او را می‌گویند تحریک قیادی، و مردم هم به دنبال او راه می‌افتند. کسی بنشیند بگوید بروید این حرف در جامعه خریدار ندارد، عقلاً خریدار ندارد، تجربه هم نشان داد حرف چنین عالمی را کسی گوش نمی‌دهد، چه اینکه در طی این قرون عدیده علمای زیادی بودند که می‌گفتند بروید مبارزه کنید جهاد خیلی خوب است هیچ کس گوش نمی‌داد، اما آن که جلو می‌افتد به زندان می‌رود می‌گوید من رفتم بیایید حرف او را گوش می‌دهند.

بیدار کردن مردم به رهبری وابسته است نه به علم تنها و تحقیق تنها و مانند آن؛ اگر کسی مصلح امت بود جامعه‌ای را بیدار کرد پر تلاش و کوشش بود ولی آن توان را نداشت که در بخش علوم کارشناسی کند، او مصلح خوبی است اما محقق خوبی نیست چنین کسی هم در بیدار کردن کامیاب نخواهد شد، زیرا مردم از مرجع تقلیدشان و از کارشناس دینشان پیروی می‌کنند اگر کسی کارشناس عمیق دین نباشد هر چند جلو بیافتد و بگوید من رفتم بیایید ممکن است عده‌ای چند قدم او را بدرقه کنند ولی توده مردم را او نمی‌تواند تحریک کند، یا اگر تحریک کرد نمی‌تواند این حرکت را ادامه بدهد ولی آن محقق و کارشناس فنی که هم مرجعیت علمی را به عهده دارد، هم رهبری قیادی را به عهده دارد، هم همه مطالب کارشناسانه می‌داند و هم در همه صحنه‌ها پیشاپیش دیگران در حرکت است چنین انسانی موفق و مؤید است که دین را در همه ابعاد زنده نگه بدارد.

سلسله سخنرانی های آیت الله العظمی جوادی آملی تحت عنوان احیای تفکر دینی

سال 1373 – جلسه پنجم