معنای بایدهای اخلاقی از منظر حکیم متأله آیةالله جوادی آملی

12 10 2022 772813 شناسه:
نویسنده: محمدحسن امجدی - عبدالله نصری
چکیده:
تبیین آرای فلسفی آیةالله جوادی آملی در مسائل معناشناختی می‌تواند مقدمه‌ای برای دفاع عقلانی از اخلاق جاودان و واقع‌گرای اسلام در هرعصری باشد. در این مقاله نظریه ایشان در خصوص معنای «الزامات اخلاقی» و جایگاه این نظریه در میان نظریه‌‌های معناشناسی فرااخلاق مورد بررسی قرار می گیرد. در این نظریه، «باید های اخلاقی» اعتباری، انشایی و تعریف‌پذیر می باشند و معنای آنها «ضرورت بالغیر» است. در این تعریف، نه از مفاهیم اخلاقی دیگر استفاده می‌ شود، و نه از مفاهیم تجربی، از این رو، این نظریه «تعریف‌‌گرا» و «طبیعت‌‌گرایی عام» به حساب می آید، نه «طبیعت‌گرایی خاص». این نظریه مانند نظریه‌-های الهیاتی مفهوم «باید اخلاقی» را بر اساس امر و نهی الهی تعریف نمی‌کند، تا جزو نظریه‌های «فراطبیعت-گرایی الهیاتی» باشد. اما در این نظریه چون از مفاهیم معقولات ثانی فلسفی-ضرورت بالغیر- برای تعریف «باید اخلاقی» استفاده می‌شود، از دسته نظریه‌های «فراطبیعت‌گرایی فلسفی» می‌باشد. از نگاه معرفت شناسانه نیز، در نظریه آیةالله جوادی آملی گزاره‌های حاوی «بایدهای اخلاقی» گزاره‌هایی انشایی هستند نه اخباری، بنابراین، شناختی از واقعیت اخلاقی در خارج به ما نمی‌دهند، و «غیرتوصیفی» می‌باشند، ولی چون مبتنی بر مصالح و مفاسد واقعی، اعتبار شده‌اند، اعتباری محض نیستند، از این رو، نظریه ای «واقع‌گرا» است.